Na zdjęciu od lewej: - stoją: Janusz Jasiński, Zdzisław Świątecki, Jerzy Zach, Bronisław Figlarz, - siedzą: Henryk Dembowski, Edward Kwapień, Józef Dębski
HISTORIA KUŹNI –
HISTORIĄ LUDZI
Tekst powstał
dzięki współpracy JERZEGO ZACHA i STANISŁAWA ANDRZEJA PAWLIKOWSKIEGO w oparciu
o materiał zgromadzony przez panią magister Barbarę Feret
Historia
wydziału kuźni nie różniła się od historii wcześniej uruchamianych wydziałów. Ludzie,
którzy ją zapoczątkowali, przeszli kolejne etapy od planowania, projektowania,
poprzez działalność inwestycyjną, aż do początków uruchomienia produkcji, i
pracowali w niej potem przez wiele lat. Droga ich wiodła poprzez komórki organizacyjne
budowanej huty, zmieniające swą siedzibę z Mianowskiego na Ogrodową, potem Przybyszewskiego
do hotelu robotniczego huty, dalej na Marszałkowską, Mysią, aż do budynków
Straży Pożarnej oraz baraków. Ludzi pchał do czynu zapał i świadomość, że pracują
nad stworzeniem zakładu o bardzo wysokich parametrach technicznych i że produkt
tu wytwarzany będzie niezbędny dla gospodarki krajowej.
Pierwszym
kierownikiem kuźni w roku 1956 był Bolesław Barański. Niewielki miał zespół
ludzi do pomocy. W okresie tym, pracujący w organizacji inwestycji huty Janusz
Jędruszek, Stanisław Romański, Janusz Michalak, poświęcali zagadnieniom kuźni tylko
część czasu swojej pracy. Wiosną 1957 roku widziało się jedynie fundamenty
konstrukcji hali młotowni i prasowni oraz część urządzeń młotowni składowanych w
magazynach inwestycyjnych.
Szybki postęp
prac inwestycyjnych wymusił stworzenie kadry organizacyjnej wydziału. Lata 1957-1959
były czasem wytężonej pracy, poświęcenia i wysiłków. Rozpoczęli pracę Antoni
Horbacz, Zenon Zacharko, Jan Kamiński, Henryk Góralczyk, Jerzy Szafrański, Bronisław
Mandecki – specjalista technolog. Kierownicy oddziałów to Julian Buczek i Stefan
Gadowski. Mistrzowie – Stanisław Szary, Jan Sobczyk, Ferdynand Soszyński, Bronisław
Figlarz, Henryk Dembowski, Maciej Rozwadowski, Barbara Feret.
Rozpoczęto
kompletowanie obsady agregatów produkcyjnych młotowni. Brak takich fachowców na
terenie Warszawy spowodował konieczność sprowadzenia ich ze starego hutnictwa:
z Huty Baildon, Batory, Stalowej Woli. Byli to: Zygmunt Gas, Bronisław Wolak, Wilhelm Kula, Zenon Sroślak, Józef Kowalski, Jan
Bartecki. Zespół ten uzupełniono pracownikami z Warszawy: Zdzisławem Dymkiem, Tadeuszem
Kurpiewskim, Kazimierzem Kostrzewą, Januszem
Markowem, Kazimierzem Malikiem, którzy zdobywali kwalifikacje w nowym zawodzie
ucząc się od doświadczonych fachowców.
Mimo
zatrudnienia pracowników z różnych części Polski, z rozmaitych środowisk, o zawodach
niekiedy odbiegających od hutniczych, potrafiono stworzyć odpowiedni klimat
zaangażowania i prawidłowych stosunków międzyludzkich. Z tego okresu znani są
ze swojej działalności zawodowej i społeczno-politycznej Zdzisław Świątecki i Jan
Tolka.
Humorystyczny
dzisiaj może być fakt, że w grudniu 1958 roku na młocie 750 kg przy pomocy paleniska koksowego produkowano
haczyki do okien.
Kwiecień 1959
roku był już normalnym miesiącem produkcyjnym z ustalonymi zadaniami i planami w
wydziale młotowni. Praca trwała na jedną zmianę przy możliwościach
wykorzystania tylko części urządzeń, ale i tak dawała satysfakcję załodze
zaangażowanej w proces produkcji.
Kontynuowanie
prac inwestycyjnych prasowni przy jednoczesnej działalności produkcyjnej
młotowni oraz oddelegowanie Bolesława Barańskiego na stanowisko dyrektora
technicznego huty, wymogło przeprowadzenie zmian organizacyjnych zapewniających
sprawne zarządzanie wydziałem. Dla sprostania tym wymaganiom powołano na
stanowisko kierownika wydziału Edwarda Kwapienia, a jego zastępcą został Henryk
Kijek. Nastąpił szybki postęp w realizacji inwestycji i rozwoju produkcji.
Załoga skonsolidowała się, tworząc zgrany kolektyw pracowniczy.
Udział
specjalistów radzieckich w montażu urządzeń pozwolił na uruchomienie w lutym
1960 roku drugiego oddziału prasowni. Doświadczenie kadry technicznej przy
uruchomieniu dwóch oddziałów produkcyjnych zmieniło pierwotną koncepcję budowy
odrębnej jednostki organizacyjnej, jaką miała być obróbka zgrubna. Kierowanie
działalnością inwestycyjną i organizacyjną produkcji powierzono Edwardowi
Kwapieniowi.
W 1961 roku pod
kierownictwem Kazimierza Soboraka rozpoczęła swoją działalność produkcyjną
obróbka zgrubna. Powstał więc, niemający odpowiednika w Polsce, wydział
produkcyjny, składający się z czterech oddziałów o zróżnicowanym charakterze i
procesie technologicznym: młotownia, prasownia, obróbka zgrubna, obróbka
cieplna. Tak powstała kuźnia.
Rozwijająca się
w szybkim tempie produkcja była niezbędna dla kraju i na eksport. Pozwoliło to
na spłatę długu zaciągniętego na tak poważną inwestycję, jaką była budowa
wydziału. Po pięciu latach uzyskano pierwszy wynik finansowy dodatni, a po
dziesięciu całkowicie spłacono zainwestowany na budowę kuźni kredyt. W roku
1962 nastąpiło przekroczenie projektowej zdolności produkcyjnej. Wzrastające
potrzeby przemysłu krajowego na odkuwki
wymogły stworzenie technicznych możliwości wzrostu produkcji. Z
inicjatywy kolektywu wydziału dokonano jego rozbudowy, powiększającej zdolność
produkcyjną aż o 65 %.
Kuźnia znalazła
się w podobnej sytuacji po raz drugi. Projektowa zdolność produkcyjna
rozbudowanego wydziału została szybko przekroczona. W roku 1974 kolektyw
wydziału ponownie wystąpił z inicjatywą zwiększenia istniejącej mocy
produkcyjnej poprzez modernizację urządzeń oraz budowę nowego oddziału wałów
korbowych do zimnego walcowania.
W 1975 roku na
emeryturę odszedł Edward Kwapień, który kierował wydziałem 16 lat. Pozostawił
wyszkoloną i doświadczoną załogę oraz kadrę przygotowaną do kierowania
produkcją i zapewniającą dalszy jej rozwój. Coraz częściej jednak występowały
braki kadrowe, gdyż stara kadra fachowców odchodziła na emeryturę: Stanisław
Szary, Jan Sobczyk, Aleksander Góżyński, Stanisław Średniawa, Czesław
Stankiewicz.
W 1978 roku
nastąpiły poważne zmiany personalne. Po Jerzym Szafrańskim, który objął
stanowisko wicedyrektora w Ministerstwie Hutnictwa, szefem wydziału został
Maciej Rozwadowski, a jego zastępcą wieloletni pracownik huty Ryszard Puzio. W historii
kuźni przewinęło się wielu znakomitych fachowców. Niektórzy kuziennicy
obejmowali bardzo ważne stanowiska w innych komórkach huty, ale też w innych
zakładach czy też jednostkach organizacyjnych państwa, zostając tam dyrektorami
czy też ekspertami.
Blisko 80-osobowa
grupa kuzienników stanowiąca podstawową kadrę, mogła szczycić się tym, że
uczestniczyła w najlepszych chwilach pełnych sukcesów, ale też przetrwała
okresy ciężkie, pełne trudności i niepowodzeń. Przeszli oni kolejne awanse
zawodowe i społeczne. Stali się wartościowymi, cenionymi fachowcami wydziału, a
byli to: Wiesław Adamkiewicz, Jan Bartecki, Mieczysław Chróścielewski, Zdzisław
Dymek, Wacław Fiołek, Bronisław Figlarz, Marian Gadowski, Augustyn Hałgas, Marian
Idzi, Janusz Jasiński, Tadeusz Koczur, Józef Kordek, Władysław Majchrzak, Adam
Pietrasik, Zdzisław Stecki, Mieczysław Wojtasik i wielu innych, których nie
sposób wymienić.
Tacy, jak oni,
fachowcy produkowali w kuźni wyroby nie tylko zaspokajające potrzeby wielu
gałęzi gospodarki narodowej, zastępując import, ale również na eksport do wielu
krajów świata. Załoga wydziału kuźni to ludzie nie tylko produkujący odkuwki,
ale także ludzie biorący udział w wielu pracach społecznych, takich jak: patronat
nad Domem Dziecka im. M. Falskiej, czyny społeczne na rzecz Zamku Królewskiego,
setki godzin przepracowanych przez pracowników w Jadwisinie, czy też na
bielańskim OWS huty. Pomimo że nie o wszystkich tu wspominano, ale to cała załoga
zasługuje na najwyższe uznanie i szacunek, ponieważ byli to ludzie pełni
inicjatyw, niosący pomoc tam, gdzie była potrzebna.
Przypomnijmy
niektórych z nich.
·
Mgr inż. Edward Kwapień – kierownik wydziału kuźni
w latach 1959-1975. Wieloletni pracownik hutnictwa, wicedyrektor Departamentu
Kadr Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego. Zastępca Dyrektora Naczelnego ds. kadr w
Nowej Hucie. Odznaczenia: Zasłużony Hutnik PRL, Krzyż Oficerski Polonia
Restituta, Order Sztandaru Pracy II Klasy.
·
Magister inżynier Jerzy Szafrański – w latach 1959-1978
mistrz i kierownik oddziału młotowni, następnie kierownik wydziału kuźni. Wicedyrektor
Departamentu Planowania i Produkcji Ministerstwa Hutnictwa. Odznaczony Srebrnym
i Złotym Krzyżem Zasługi, Srebrną i Złotą Odznaka Racjonalizatora Produkcji.
·
Inżynier Maciej Rozwadowski – technolog oddziału
obróbki cieplnej, główny technolog obróbki cieplnej huty, od 1978 roku
kierownik wydziału kuźni. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Srebrną
i Złotą Odznaką Racjonalizatora Produkcji.
·
Jerzy Zach – pracownik wydziału kuźni w latach 1959-1978,
początkowo kowal, następnie mistrz osprzętu, działacz społeczno-polityczny. Odznaczony
Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Srebrną Odznaką Działacza Związków
Zawodowych, Złotą Odznaką Zasłużonego Racjonalizatora Produkcji, Złotą Odznaką
Honorową za Zasługi dla Warszawy.
·
Józef Skrok – od 1959 roku pracownik wydziału kuźni,
sterowca, I kowal, mistrz oddziału prasowni, kierownik zmiany, kierownik oddziału
obróbki cieplnej, działacz społeczno- polityczny – członek Prezydium Rady
Robotniczej Huty Warszawa. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi.
· Magister Barbara Feret – pracownik Huty Warszawa
od 1959 roku, od 1967 roku zastępca kierownika wydziału kuźni ds.
ekonomicznych. Odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Wiesław Adamkiewicz – I kowal oddziału młotowni,
pracę rozpoczął w hucie Baildon w 1953. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem
Zasługi.
·
Zdzisław Dymek – I kowal oddziału młotowni. Odznaczony
Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Odznaką Zasłużonego Działacza Związków
Zawodowych.
·
Janusz Jasiński – mistrz oddziału prasowni, były
kowal i wyżarzacz, w latach 1968-1975 przewodniczący Związku Zawodowego
Hutników. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Odznaką Zasłużonego
Działacza Związku Zawodowego.
·
Jan Kumaszewski – brygadzista wykańczalni
oddziału prasowni. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Bogusław Kaczkowski – sterowca młota, były kowal.
Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Janusz Markow – suwnicowy oddziału młotowni. Odznaczony
Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Kazimierz Malitek – sterowca oddziału młotowni, były
kowal. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Wacław Syku – wyżarzacz oddziału młotowni, były
szlifierz i przeglądacz materiałów. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Leszek Saczuk – traser oddziału prasowni.
·
Ryszard Tarnawski – suwnicowy prasowni. Odznaczony
Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Stanisław Tutaj – I kowal młotów, pracę
rozpoczął w roku 1951 w hucie Baildon. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem
Zasługi, Odznaką Zasłużonego Działacza Związków Zawodowych.
·
Wacław Wyczółkowski – operator manipulatora
oddziału prasowni, były kowal. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Odznaką
Zasłużonego Działacza Związków Zawodowych.
·
Bronisław Wolak – wyżarzacz oddziału młotowni, I kowal, pracę rozpoczął w 1951 w Hucie
Stalowa Wola, odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Henryk Sikorowa – z oddziału prasowni. Odznaczony
Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Augustyn Hałgas – I kowal, pracę w hutnictwie rozpoczął
w 1949 roku w hucie Batory. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem.
·
Stefan Siwiński – ślusarz-hydraulik oddziału
utrzymania ruchu. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Franciszek Talaga – suwnicowy oddziału prasowni,
odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Józef Kordek – suwnicowy oddziału prasowni, pracę
rozpoczął w roku 1945 w Hucie Stalowa Wola. Odznaczony Srebrnym i Złotym
Krzyżem Zasługi, Odznaką Zasłużonego Działacza Związków Zawodowych.
·
Tadeusz Elbert – brygadzista ślusarz urządzeń
hutniczych utrzymania ruchu. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Odznaką
Zasłużonego Działacza Związków Zawodowych.
·
Jadwiga Ślesińska – planista oddziału prasowni.
·
Bronisław Figlarz – mistrz oddziału wsadu
prasowni i młotowni; dwie kadencje pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Rady
Robotniczej Huty Warszawa oraz wydziałowej Rady Robotniczej. Odznaczony
Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, 1000-lecia Państwa Polskiego, Srebrną
Odznaką Działacza Związków Zawodowych.
·
Bogusław Kurpiel – ślusarz-hydraulik utrzymania
ruchu. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Antoni Filipek – brygadzista elektryk utrzymania
ruchu, posiada kwalifikacje elektromontera i elektronika. Odznaczony Złotym
Krzyżem Zasługi.
·
Bogdan Pawlak – przygotowywacz do odbioru oddziału
prasowni.
·
Jan Gugała – przygotowywacz wsadu oddziału
prasowni i młotowni, były kowal. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasług.
·
Zdzisław Świątecki – mistrz wykańczalni oddziału
prasowni, pierwszy w historii kuźni sekretarz POP, członek ZBOWiD. Odznaczony
Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Stanisław Jóźwiak – traser oddziału młotowni, odznaczony
Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Piotr Buczyński – szlifierz i dłuciarz oddziału
młotowni, piłowy, przeglądacz-sortowacz. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Sławomir Kowalski – suwnicowy oddziału młotowni,
szlifierz, dłuciarz, wyżarzacz, Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Mieczysław Wojtasik – brygadzista wyżarzacz
oddziału młotowni. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Jan Stępkowski – dysponent produkcji oddziału
młotowni. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Srebrną Odznaką Działacza
Związków Związkowych.
·
Józef Kowalski – I hartownik, były kowal na
oddziale obróbki cieplnej. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Mieczysław Chróścielewski – mistrz oddziału
młotowni, pracował na stanowisku transportowego, przeglądacza materiału i
brygadzisty wykańczalni. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Stanisław Skwarek – brygadzista, ślusarz
urządzeń hutniczych utrzymania ruchu. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Ferdynand Soszyński – mistrz oddziału prasowni, były
kowal, pracował w Hucie Stalowa Wola. Odznaczony Orderem Sztandaru Pracy II
Klasy, Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Władysław Majchrzak – I kowal pras, pracę w
hutnictwie rozpoczął w roku 1945 w Hucie Baildon. Odznaczony Srebrnym i Złotym
Krzyżem Zasługi, Odznaką Zasłużonego Działacza Związków Związkowych.
·
Marian Gadowski – sterowca manipulatora oddziału
prasowni, pracę w hutnictwie rozpoczął w 1953 roku w Hucie Batory. Odznaczony
Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Odznaką Zasłużonego Działacza Związków
Związkowych.
·
Władysław Wójcik – sterowca pras. Odznaczony
Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Srebrną Odznaką Racjonalizatora Produkcji.
·
Zygmunt Gas – I kowal młotów, pracę w hutnictwie
rozpoczął w 1949 roku w Stalowej Woli. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem
Zasługi, Odznaką Zasłużonego Działacza Związków Związkowych.
·
Kazimierz Cmoch – I wyżarzacz oddziału prasowni.
Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Tadeusz Koczur – mistrz wykańczalni oddziału
młotowni. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Jerzy Tomczak – suwnicowy oddziału młotowni. Odznaczony
Srebrnym Krzyżem Zasługi, Odznaką Działacza FJN.
·
Adam Pietrasik – sterowca młotów, pracę w
hutnictwie rozpoczął w 1946 roku w Stalowej Woli. Odznaczony Srebrnym i Złotym
Krzyżem Zasługi. Medal XXX-lecia PRL.
·
Zenon Zroślak – mistrz oddziału młotowni, pracę
w hutnictwie rozpoczął w 1952 w Hucie Baildon. Odznaczony Srebrnym i Złotym
Krzyżem Zasługi, Odznaką 1000-lecia Państwa Polskiego.
·
Henryk Dembowski – kierownik zmiany, poseł na
Sejm PRL. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Rajmund Trepkowski – elektronik utrzymania ruchu,
elektromonter, brygadzista. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi, Srebrną i
Złotą Odznaką Racjonalizatora Produkcji.
·
Kazimierz Kostrzewa – I kowal młotowni, operator
manipulatorów. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Eugeniusz Dabowski – ślusarz urządzeń hutniczych
utrzymania ruchu, kontroler lin, łańcuchów, monter maszyn i urządzeń.
·
Janusz Bogdański – suwnicowy oddziału młotowni, były
kowal. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Jan Bartecki – sterowca oddziału młotowni. Odznaczony
Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Odznaką Zasłużonego Działacza Związków
Zawodowych.
·
Tadeusz Kurpiewski – I hartownik oddziału
obróbki cieplnej, były kowal młotów. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Władysław Gajewski – suwnicowy oddziału młotowni.
Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Mieczysław Baryła – były kowal, opalacz wad.
Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Wacław Szymański – przygotowywacz do odbioru
oddziału pracowni, dłuciarz, przeglądacz. Odznaczony Srebrną Odznaką Działacza
Związków Zawodowych.
·
Władysław Andruszkiewicz – operator manipulatora
oddziału pracowni, ślusarz, sterowca prasy, suwnicowy. Odznaczony Srebrnym i Złotym
Krzyżem Zasługi.
·
Wacław Fijałek – mistrz oddziału obróbki
cieplnej, wybijacz, wyżarzacz, hartownik. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem
Zasługi.
·
Eugenia Trzepiota – pracownik brygady gospodarczej,
mleczarka, szatniarka.
·
Marian Idzi – suwnicowy oddziału prasowni, pracę
w hutnictwie rozpoczął w 1950 roku w Stalowej Woli. Odznaczony Srebrnym, Złotym
Krzyżem Zasługi, Medalem XXX-lecia PRL, Zasłużony Działacz Związku Zawodowego Hutników.
·
Henryk Domagała – ślusarz narzędziowy oddziału
obróbki wiórowej, były kowal młotów. Pracę w hutnictwie rozpoczął w roku 1950 w
Hucie Batory. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Odznaką Zasłużonego
Działacza Związków Zawodowych.
·
Piotr Rodziewicz – suwnicowy oddziału prasowni, kowal.
Odznaczony Srebrnymi i Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Waldemar Miller – I hartownik oddziału obróbki
cieplnej. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Odznaką Zasłużonego
Działacza Związków Zawodowych.
·
Jan Tolka – ślusarz, hydraulik, były kowal, działacz
społeczno-polityczny. Odznaczony Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Stefan Makota – wyżarzacz oddziału prasowni. Odznaczony
Złotym Krzyżem Zasługi.
·
Ryszard Joachimczak – suwnicowy oddziału
prasowni. Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi.
·
Zbigniew Kopeć – suwnicowy oddziału obróbki
wiórowej.